"Meta" - oznacza to wszystko, co jest "poza" czyś lub kimś.

Metateoria:

• Teoria posługująca się metajęzykiem i zajmująca się badaniem i opisywaniem teorii dedukcyjnej.

• Teoria wyższego stopnia w stosunku do opisywanej; każda teoria, której przedmiotem jest pewna inna teoria.

K. B. Madsen wyróżnia metateorię w szerokim tego słowa znaczeniu, zajmującą się „teoriami naukowymi w ogóle” i uwzględniającą nauki:

• przyrodnicze

• społeczne i humanistyczne

• metateorie szczegółowe, obejmujące teorie z zakresu tylko jednej nauki.

Wg S. Palki pedagogika teoretyczna powinna być:

• metateorią wychowania, kształcenia, samokształcenia człowieka

• dyscypliną odkrywającą i systematyzującą prawidłowości i niezmienniki wychowania, kształcenia i samokształcenia człowieka

• dyscypliną analizującą i porządkującą dorobek naukowy pedagogik praktycznie zorientownych

• dyscypliną względnie niezależną od doraźnych sytuacji światopoglądowych, kulturowych, ideologicznych

Podstawowa metateoria wychowania miałaby stać się subdyscypliną pedagogiki, która wyprowadziłaby te dyscyplinę z chaosu i nadałaby jej jednolity charakter naukowy.

Wg W. Brezinki metateoria wychowania jest stosowaną logiką teorii wychowania. Metateoria wychowania ma za zadanie:

• zbadać istniejące teorie wychowania i stwierdzić, jakie legły u ich podstaw przesłanki i intencje oraz jak były te teorie budowane

• poszukiwanie w niej wad i słabości powinno przyczynić się do stworzenia lepszej teorii

Krytyka metateorii:

• Nie da się stworzyć jednej metateorii, która byłaby w centrum.

• Nie da się stworzyć jednego metajęzyka.

• Różnice między dyscyplinami naukowymi są tak duże, iż nie może wśród nich obowiązywać wspólne dla wszystkich kryterium naukowości.

• Istnieją pewne granice nieporównywalności pewnych teorii.

• Nie można wskazać kryteriów, które pozwoliłyby uznać jedne teorie za lepsze, a inne za gorsze.